Hiệp định Thương mại Tự do Việt Nam – EU (EVFTA) đã mở ra một chương mới trong quan hệ thương mại giữa Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU). Với những ưu đãi về thuế quan và các điều khoản thuận lợi, EVFTA không chỉ tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường EU mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam. Bài viết này sẽ phân tích các khía cạnh quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam có thể tận dụng tối đa cơ hội từ EVFTA.
Hiểu rõ về EVFTA và lợi ích cho doanh nghiệp Việt Nam
EVFTA là một hiệp định thương mại tự do toàn diện và tham vọng giữa Việt Nam và EU, có hiệu lực từ tháng 8 năm 2020. Hiệp định này cam kết xóa bỏ gần 99% thuế quan giữa hai bên trong vòng 10 năm. Đối với Việt Nam, EVFTA không chỉ mở rộng cánh cửa vào một trong những thị trường lớn nhất thế giới mà còn giúp cải thiện môi trường kinh doanh trong nước thông qua việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế.
Lợi ích mà EVFTA mang lại cho doanh nghiệp Việt Nam là rất lớn. Theo Bộ Công Thương, xuất khẩu của Việt Nam sang EU có thể tăng thêm 42,7% vào năm 2025 và 44,37% vào năm 2030 nhờ vào EVFTA. Các ngành hàng như dệt may, da giày, nông sản và thủy sản được dự báo sẽ hưởng lợi nhiều nhất. Ngoài ra, EVFTA cũng tạo điều kiện cho doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận công nghệ tiên tiến và nguồn vốn từ EU, từ đó nâng cao năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Phân tích thị trường EU: Cơ hội và thách thức
Thị trường EU là một trong những thị trường lớn nhất và đa dạng nhất thế giới, với hơn 450 triệu người tiêu dùng và GDP chiếm khoảng 18% GDP toàn cầu. EU nổi tiếng với tiêu chuẩn chất lượng cao và yêu cầu khắt khe về an toàn thực phẩm, môi trường và lao động. Đây vừa là cơ hội vừa là thách thức đối với doanh nghiệp Việt Nam khi muốn thâm nhập sâu hơn vào thị trường này.
Cơ hội lớn nhất mà thị trường EU mang lại là nhu cầu tiêu thụ hàng hóa chất lượng cao và đa dạng. Người tiêu dùng EU có xu hướng ưa chuộng các sản phẩm bền vững và có nguồn gốc rõ ràng, điều này mở ra cơ hội cho các sản phẩm nông sản hữu cơ và hàng thủ công mỹ nghệ của Việt Nam. Tuy nhiên, thách thức không nhỏ là việc đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của EU, từ chất lượng sản phẩm đến quy trình sản xuất bền vững. Doanh nghiệp Việt Nam cần đầu tư vào công nghệ và quản lý chất lượng để vượt qua rào cản này.
Chiến lược thâm nhập thị trường EU hiệu quả
Để thâm nhập sâu hơn vào thị trường EU, doanh nghiệp Việt Nam cần xây dựng chiến lược rõ ràng và hiệu quả. Trước hết, việc nghiên cứu thị trường là vô cùng quan trọng. Doanh nghiệp cần hiểu rõ nhu cầu và xu hướng tiêu dùng của từng quốc gia trong EU, từ đó điều chỉnh sản phẩm và chiến lược tiếp thị phù hợp. Việc tham gia các hội chợ thương mại quốc tế và triển lãm tại EU cũng là cách hiệu quả để giới thiệu sản phẩm và tìm kiếm đối tác.
Ngoài ra, xây dựng thương hiệu mạnh mẽ và uy tín là yếu tố then chốt để thành công tại thị trường EU. Doanh nghiệp cần chú trọng đến việc xây dựng hình ảnh thương hiệu gắn liền với chất lượng và sự bền vững. Sử dụng các kênh truyền thông xã hội và thương mại điện tử để tiếp cận người tiêu dùng EU cũng là một chiến lược không thể thiếu trong thời đại số hóa hiện nay.
Tận dụng ưu đãi thuế quan từ EVFTA
Một trong những lợi ích lớn nhất của EVFTA là việc giảm thuế quan đối với hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam sang EU. Theo cam kết, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với 85,6% dòng thuế ngay khi hiệp định có hiệu lực và 99,2% dòng thuế trong vòng 7 năm. Điều này giúp hàng hóa Việt Nam có lợi thế cạnh tranh về giá so với các đối thủ từ các quốc gia chưa có FTA với EU.
Để tận dụng tối đa ưu đãi thuế quan từ EVFTA, doanh nghiệp cần nắm rõ các quy tắc xuất xứ và thủ tục hải quan của EU. Việc đảm bảo tuân thủ các quy định này không chỉ giúp doanh nghiệp hưởng lợi từ thuế quan mà còn tạo dựng uy tín với đối tác EU. Đào tạo nhân viên về các quy định và thủ tục liên quan cũng là một bước quan trọng để đảm bảo sự thông suốt trong quá trình xuất khẩu.
Nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng tiêu chuẩn EU
Đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng của EU là một trong những thách thức lớn nhất đối với doanh nghiệp Việt Nam. EU có những quy định nghiêm ngặt về an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường và quyền lợi người lao động. Do đó, việc nâng cao chất lượng sản phẩm không chỉ là yêu cầu bắt buộc mà còn là cơ hội để doanh nghiệp khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế.
Để đáp ứng các tiêu chuẩn này, doanh nghiệp cần đầu tư vào công nghệ sản xuất hiện đại và hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến. Việc áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế như ISO, HACCP hay GlobalGAP sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ đáp ứng yêu cầu của EU mà còn nâng cao uy tín và giá trị thương hiệu. Ngoài ra, việc hợp tác với các tổ chức chứng nhận quốc tế cũng là cách hiệu quả để đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn EU.
Các Hiệp Định Thương Mại Tự Do Của Việt Nam Với Các Nước
Hợp tác và liên kết với đối tác EU để mở rộng thị trường
Hợp tác với các đối tác EU là một chiến lược quan trọng để mở rộng thị trường và nâng cao năng lực cạnh tranh. Việc liên kết với các doanh nghiệp EU không chỉ giúp doanh nghiệp Việt Nam tiếp cận công nghệ tiên tiến và nguồn vốn mà còn mở ra cơ hội học hỏi kinh nghiệm quản lý và phát triển sản phẩm.
Một ví dụ điển hình là việc hợp tác giữa các doanh nghiệp dệt may Việt Nam với các thương hiệu thời trang lớn của EU. Thông qua các hợp đồng gia công và sản xuất theo đơn đặt hàng, doanh nghiệp Việt Nam không chỉ tăng trưởng về doanh thu mà còn nâng cao chất lượng sản phẩm và uy tín thương hiệu. Ngoài ra, việc tham gia vào các chuỗi cung ứng toàn cầu của EU cũng giúp doanh nghiệp Việt Nam mở rộng thị trường và tăng cường khả năng cạnh tranh trên trường quốc tế.
Tóm lại, EVFTA mang lại nhiều cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam thâm nhập sâu hơn vào thị trường EU. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa những cơ hội này, doanh nghiệp cần có chiến lược rõ ràng và đầu tư vào nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu và hợp tác với các đối tác EU. Chỉ khi đó, doanh nghiệp Việt Nam mới có thể khẳng định vị thế và phát triển bền vững trên thị trường quốc tế.
EU và Mexico ngày 12/7/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump bất ngờ công bố sẽ áp mức thuế 30% cho hàng nhập khẩu từ Liên minh Châu Âu (EU) và Mexico, có hiệu lực từ ngày 1/8/2025. Lý do được ông Trump dẫn ra là nhằm giải quyết thâm hụt thương mại với EU và dù Mexico đã hỗ trợ kiểm soát ma túy nhưng vẫn “chưa đủ” .
Hiện vẫn chưa rõ liệu mức thuế mà ông Trump tuyên bố áp lên Mexico có bao gồm các mặt hàng được miễn trừ hay không. Nhà Trắng vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng.
Các nhà phân tích cho rằng ngành ô tô và thiết bị điện của Mexico sẽ chịu tác động lớn nhất nếu mức thuế của Mỹ có hiệu lực. Một phần xuất phát từ việc các nhà sản xuất ô tô Mỹ nhập khẩu rất nhiều linh kiện từ Mexico, theo tờ New York Times.
Phản ứng từ EU và Mexico
EU gọi đây là “đòn giáng bất ngờ” và yêu cầu mở đàm phán cấp cao, tuy nhiên vẫn sẵn sàng áp thuế trả đũa nếu thương lượng thất bại .
Chủ tịch Ủy ban Châu Âu Ursula von der Leyen cảnh báo rằng thuế 30% sẽ gây gián đoạn chuỗi cung ứng châu Âu và nhấn mạnh EU “cam kết đối thoại nhưng sẽ không ngần ngại phản kháng”.
Nguyên thủ các nước lớn như Macron, Meloni, Scholz, Schoofđều lên tiếng kêu gọi đoàn kết và tăng cường đàm phán trước hạn chót 1/8.
Mexico, dưới lãnh đạo Tổng thống Claudia Sheinbaum, cũng chỉ trích đây là “chính sách không công bằng”, nhưng vẫn bày tỏ mong muốn tiếp tục đàm phán để tránh leo thang.
Giới chức Mexico khẳng định sẽ nỗ lực đàm phán trước khi mức thuế mới có hiệu lực vào ngày 1-8, nhưng cũng có phương án thay thế nhằm bảo vệ doanh nghiệp và việc làm ở hai bên biên giới.
Diễn biến tiếp theo và tác động thị trường
EU đã tạm hoãn kế hoạch áp thuế trả đũa, với mong muốn đạt được thỏa thuận vào trước ngày 1/8 .
Trên thị trường tài chính, công bố này đẩy đồng euro xuống mức thấp nhất trong ba tuần, đồng peso Mexico cũng giảm, trong khi các nhà đầu tư vẫn đang theo dõi thêm dữ liệu kinh tế toàn cầu .
Theo các nhà phân tích, nếu thương lượng thất bại, EU có thể triển khai các biện pháp trả đũa lên tới €72–€95 tỷ.
Đánh giá ngắn gọn
Khía cạnh
Tóm tắt
Nguyên nhân
Ông Trump nhấn mạnh mục tiêu giảm thâm hụt thương mại và siết chặt an ninh biên giới (ma túy từ Mexico).
Mục tiêu Mỹ
Dùng thuế quan như đòn bẩy để đàm phán—nếu EU/Mexico chấp thuận mở cửa thị trường hoặc sản xuất tại Mỹ, thuế có thể được giảm.
Rủi ro
Thương mại xuyên Đại Tây Dương có thể dừng lại; các chuỗi cung ứng bị gián đoạn; xuất khẩu của Mỹ (như nông sản, ô tô) có thể chịu tác động tiêu cực nếu EU trả đũa.
Vị thế EU & Mexico
Sẵn sàng đối thoại nhưng cảnh báo sẽ áp dụng thuế trả đũa nếu chính sách không thay đổi sau hạn chót 1/8.
Kết luận
Biến động này là một phần trong xu hướng cứng rắn của chính quyền Trump đối với các đối tác thương mại lớn. EU và Mexico đang đẩy nhanh các nỗ lực đàm phán trước ngày 1/8. Thị trường tài chính và các ngành xuất khẩu của cả hai bên hiện đang trong trạng thái cảnh giác cao.
Washington D.C. – Rạng sáng ngày 8.7 (giờ Việt Nam), Tổng thống Mỹ Donald Trump đã gửi thư đến lãnh đạo 14 quốc gia, thông báo mức thuế đối ứng mới mà hàng hóa từ các quốc gia này sẽ phải chịu khi xuất khẩu vào thị trường Mỹ.
Đây là động thái tiếp theo trong kế hoạch thương mại mà Tổng thống Trump đã công bố trước đó. Theo CNBC, những mức thuế mới này sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 1.8.2025, sau khi hết thời hạn trì hoãn kéo dài 90 ngày kể từ tháng 4 để các quốc gia có cơ hội đàm phán song phương với Mỹ.
Danh sách 14 quốc gia bị áp thuế và các mức cụ thể
Tổng cộng có 14 quốc gia bị áp thuế đối ứng trong đợt này, gồm: Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Kazakhstan, Nam Phi, Lào, Myanmar, Bosnia & Herzegovina, Tunisia, Indonesia, Bangladesh, Serbia, Campuchia và Thái Lan.
Cụ thể, các mức thuế được ấn định như sau:
Quốc gia
Mức thuế áp dụng từ 1.8
Lào, Myanmar
40%
Campuchia, Thái Lan
36%
Bangladesh, Serbia
35%
Indonesia
32%
Bosnia & Herzegovina
30%
Nam Phi
30%
Nhật Bản, Hàn Quốc, Malaysia, Kazakhstan, Tunisia
25%
Những mức thuế này đã được điều chỉnh so với thời điểm tạm áp vào ngày 2.4, khi tất cả 14 quốc gia chỉ chịu thuế tối thiểu 10% trong thời gian đàm phán kéo dài 90 ngày. Trong thư gửi đến các lãnh đạo, Tổng thống Trump cũng cảnh báo rằng Mỹ có thể tiếp tục điều chỉnh các mức thuế dựa trên diễn biến quan hệ thương mại và khả năng các quốc gia trả đũa bằng thuế đối ứng lên hàng Mỹ.
Không liên quan đến thuế ngành hiện có
Theo tuyên bố từ Nhà Trắng, các mức thuế mới không liên quan tới các loại thuế ngành hiện hành hoặc sắp có trong tương lai, chẳng hạn như thuế 25% đánh vào ô tô nhập khẩu hiện đang được áp dụng độc lập. Đây là một sắc thuế riêng biệt, nằm trong chiến lược tái cấu trúc quan hệ thương mại song phương của chính quyền Tổng thống Trump.
Gia hạn thời hạn đàm phán đến ngày 1.8
Cũng trong ngày 7.7, Tổng thống Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp gia hạn thời hạn đàm phán thương mại thêm gần một tháng, từ ngày 9.7 lên ngày 1.8, theo khuyến nghị từ các cố vấn cấp cao. Điều này cho phép một số quốc gia có thêm thời gian thương lượng để tránh hoặc giảm bớt mức thuế cao được áp.
465 tỉ USD hàng hóa bị ảnh hưởng
Theo số liệu từ Bộ Thương mại Mỹ dẫn lại bởi CNN, tổng giá trị hàng hóa xuất khẩu từ 14 quốc gia nói trên vào Mỹ trong năm ngoái lên đến 465 tỉ USD. Trong đó, Nhật Bản và Hàn Quốc là những đối tác thương mại lớn, lần lượt xếp thứ 6 và 7 của Mỹ, chiếm khoảng 60% tổng giá trị hàng hóa bị ảnh hưởng trong đợt áp thuế lần này.
Tổng kết
Động thái áp thuế đối ứng của chính quyền Tổng thống Trump cho thấy một bước chuyển cứng rắn hơn trong chính sách thương mại quốc tế, đặc biệt là với các quốc gia chưa đạt được thỏa thuận rõ ràng với Mỹ. Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng gay gắt, các doanh nghiệp và chính phủ từ các quốc gia liên quan sẽ phải nhanh chóng thích ứng hoặc đối mặt với những rào cản lớn khi tiếp cận thị trường Mỹ trong thời gian tới.
Vào đầu tháng 4, Mỹ đã tung ra một “quả bom” thuế đối ứng nhằm vào hàng nhập khẩu toàn cầu. Nhưng trước khi quả bom Thuế đối ứng này phát nổ, chính quyền Tổng thống Donald Trump đã triển khai những “quả bom” theo đúng nghĩa đen tại Trung Đông – loạt GBU-57 được ném xuống như một thông điệp răn đe mạnh mẽ.
Cách Tổng thống Trump vận hành các chiến dịch ngoại giao sau đó – vừa cứng rắn vừa bài bản – khiến giới quan sát ví những diễn biến này như một mô hình lặp lại của chính sách thuế đối ứng: mạnh mẽ, dứt khoát, nhưng cũng đầy toan tính.
Thương lượng thuế quan: Đông Nam Á trong thế cờ
Sau mức thuế lên tới 145% nhằm vào hàng Trung Quốc, Bắc Kinh hiện đang đàm phán để hạ xuống 30% – đổi lại là nhượng bộ về vấn đề fentanyl, một loại hoạt chất gây tranh cãi mà Trung Quốc sản xuất nhiều nhất thế giới còn Mỹ lại tiêu thụ nhiều nhất.
Tuy nhiên, yếu tố khiến Mỹ khó áp đặt hoàn toàn là “át chủ bài” của Trung Quốc: đất hiếm. Loại khoáng chất không thể thiếu trong ngành công nghệ cao, từ sản xuất pin mặt trời, xe điện đến các vật liệu siêu dẫn – mà Trung Quốc hiện cung ứng tới 90% nhờ công nghệ khai thác lẫn năng lực “chế biến bẩn”.
Nếu Bắc Kinh đạt được mức thuế 30%, đây có thể trở thành mức trần tham chiếu trong các cuộc đàm phán song phương khác. Nhưng điều đó đặt ra câu hỏi: các nước Đông Nam Á có gì để “mặc cả” với Mỹ?
Ba chiến lược thương lượng ở Đông Nam Á
Thái Lan – Với mức thuế đề xuất 37%, cao thứ hai sau Việt Nam, do xuất siêu trong ngành ô tô và điện gia dụng, Thái Lan không chọn con đường đàm phán chính phủ – mà thông qua hệ thống vận động hành lang, điển hình cho phong cách chính trị – kinh tế “có phần riêng biệt” của nước này.
Indonesia – Bị đề xuất thuế 32%, chủ yếu từ nhóm hàng nông sản và khoáng sản. Jakarta không quá tích cực đàm phán với Mỹ, thay vào đó tìm cách tăng cường xuất khẩu sang Trung Quốc và ASEAN để bù đắp rủi ro.
Malaysia – Chịu mức thuế đề xuất thấp nhất (24%), chủ yếu nhắm vào ngành bán dẫn. Kuala Lumpur chọn cách hành động tập thể thông qua ASEAN, không theo đuổi đàm phán song phương.
Việt Nam: Thặng dư lớn nhưng ít đòn bẩy
Với hơn 120 tỉ USD xuất siêu sang Mỹ (xếp thứ 3 thế giới sau Trung Quốc và Mexico), Việt Nam lại gặp bất lợi trong đàm phán trực tiếp vì thiếu đòn bẩy thương mại. Đáp ứng áp lực giảm thặng dư mà vẫn giữ giá trị xuất khẩu, một trong những giải pháp thực tiễn là gia tăng nhập khẩu hàng Mỹ.
Đó cũng là lý do các tập đoàn hàng không Việt Nam liên tiếp ký cam kết mua máy bay Boeing, với sự hậu thuẫn của các tổ chức tài chính quốc gia – một động thái vừa thực dụng, vừa mang thông điệp chính trị.
Thách thức lớn nhất với Việt Nam trong các cuộc thương lượng là yêu cầu của Mỹ: giảm tỉ lệ giá trị hàng hóa có nguồn gốc từ Trung Quốc. Trong bối cảnh Việt Nam vẫn phụ thuộc phần lớn nguyên liệu đầu vào từ Trung Quốc – từ nguyên phụ liệu đến nhà máy vệ tinh của các tập đoàn nước ngoài – đây là bài toán vô cùng nhạy cảm.
Không chỉ là đàm phán 1-1, còn là bài toán khu vực
Việt Nam không chỉ phải bảo vệ lợi ích quốc gia trong đàm phán song phương mà còn cần đảm bảo sự đồng thuận của ASEAN trong các vòng đàm phán cấp khu vực, đặc biệt là hội nghị thượng đỉnh Mỹ – ASEAN sắp tới vào ngày 9-7.
Do đó, chiến lược đàm phán của Việt Nam chịu ảnh hưởng cùng lúc từ bốn trục lớn: lợi ích nội tại, sức ép từ Mỹ, phụ thuộc vào Trung Quốc và nghĩa vụ đối với ASEAN.
Thuế quan – Thử thách hay cú hích chuyển mình?
Nếu mức thuế Việt Nam phải chịu là 20–25% (so với 30% với Trung Quốc), thì biên độ giá xuất xưởng của Việt Nam cần giảm 5–10% để giữ được sức cạnh tranh – trong khi chi phí sản xuất tại Việt Nam vốn đã cao hơn Trung Quốc khoảng 15%.
Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải cải tiến, tiết giảm và tối ưu hóa năng suất. Những ai đã đầu tư dài hạn vào đổi mới công nghệ, tiết kiệm chi phí sẽ là bên sống sót sau cú sốc thuế quan.
Song song, Chính phủ cần vào cuộc mạnh mẽ hơn để cắt giảm các chi phí trung gian, nhất là “chi phí ngầm”, và thúc đẩy cải cách thể chế để tạo môi trường kinh doanh minh bạch – đúng như kỳ vọng mà cuộc cải tổ bộ máy hành chính đang mang lại.
Ở góc nhìn khác, chính thuế quan có thể trở thành “bộ lọc” giúp tái cấu trúc lại nền sản xuất – nơi doanh nghiệp nào thực sự có lợi thế cạnh tranh sẽ trụ lại và phát triển. Đối với Nhà nước, đây cũng là cơ hội để kiểm chứng tính hiệu quả của chính sách phát triển kinh tế tư nhân.
Bài toán đa thị trường: Giảm lệ thuộc Mỹ
Thuế đối ứng cũng là lời cảnh tỉnh để Việt Nam giảm phụ thuộc vào một thị trường xuất khẩu duy nhất. Chính phủ đã nỗ lực mở rộng sang các khu vực mới như Trung Á, thị trường Halal, và tận dụng ưu đãi từ các FTA như EVFTA với châu Âu.
Mặc dù kim ngạch xuất khẩu sang EU hiện chỉ đạt 52 tỉ USD, so với 125 tỉ USD vào Mỹ, nhưng mức tăng trưởng 8,1 tỉ USD trong năm 2024 so với 2023 là tín hiệu tích cực.
Nếu duy trì được tốc độ này, EU có thể bù đắp khoảng 1/3 thiệt hại từ thuế quan Mỹ (ước tính khoảng 25 tỉ USD). Phần còn lại cần được san sẻ qua các thị trường khác và nội lực trong nước – điều đáng lý ra phải được chuẩn bị từ sớm, nhưng “thà muộn còn hơn không”.
Kết luận: Trong nguy có cơ
Dù chính sách thuế của Mỹ mang đến nhiều áp lực, nhưng nếu biết tận dụng, nó có thể trở thành động lực cho Việt Nam tái định vị năng lực sản xuất, cải cách thể chế, và mở rộng thị trường xuất khẩu theo hướng bền vững hơn.
Vấn đề là chúng ta có dám nhìn vào nó như một cơ hội – thay vì chỉ là nguy cơ.
Washington, tháng 7/2025 – Chính phủ Mỹ đã thu về mức kỷ lục 24,2 tỉ USD tiền thuế nhập khẩu trong tháng 5/2025 – tháng đầu tiên chính sách thuế toàn cầu mới được Tổng thống Donald Trump tái nhiệm ký ban hành có hiệu lực trọn vẹn. Đây không chỉ là con số thu thuế cao nhất lịch sử Hoa Kỳ trong một tháng, mà còn là tín hiệu rõ ràng cho thấy tác động của chính sách bảo hộ thương mại đang làm thay đổi sâu sắc dòng chảy thương mại toàn cầu.
Nội dung
Chi tiết
Thuế nhập khẩu tháng 5/2025
24,2 tỉ USD (kỷ lục)
Tác động so với tháng 4
+25%, giá trị nhập khẩu không đổi đáng kể
Nhập khẩu từ Trung Quốc
19,3 tỉ USD (giảm 21% so tháng trước, giảm 43% so cùng kỳ)
Thuế suất hiệu lực trung bình
8,8% toàn cầu, 48% với Trung Quốc
Thuế áp dụng từng ngành
Thép, nhôm, ô tô: 25–50%, mở rộng sang phụ kiện và thiết bị
Dự báo dài hạn
Thuế quan có thể mang lại 2,2 nghìn tỷ USD (thu ròng ~1,8); đối lập với mức tăng nợ dự kiến ~3,4 nghìn tỷ USD
Thu thuế nhập khẩu tăng gần gấp 4 lần
Theo số liệu từ Cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP), số thuế nhập khẩu mà nước này thu được trong tháng 5 đã tăng mạnh gần 4 lần so với cùng kỳ năm 2024, và cao hơn 25% so với tháng trước đó, dù tổng giá trị hàng nhập khẩu gần như không đổi.
Mức tăng vọt này chủ yếu đến từ việc áp dụng mức thuế nhập khẩu toàn cầu 10% đối với hầu hết hàng hóa nhập khẩu – một trong những chính sách chủ chốt của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ thứ hai. Chính sách này bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1-5-2025 và là bước đi nối dài của chiến lược thương mại “nước Mỹ trước tiên” mà ông Trump từng khởi xướng từ năm 2018.
Ngân sách được bù đắp, nhưng nền kinh tế chịu sức ép
Mục tiêu của chính sách thuế quan mới là nhằm tăng nguồn thu cho ngân sách liên bang, đồng thời khuyến khích sản xuất trong nước. Trong bối cảnh thâm hụt ngân sách Mỹ đang phình to và nợ công liên tục tăng, khoản thu bổ sung này được kỳ vọng sẽ giúp chính quyền Trump có thêm dư địa tài chính để theo đuổi các cam kết cắt giảm thuế thu nhập cá nhân và doanh nghiệp.
Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng mặt trái của chính sách này là chi phí hàng hóa tăng cao và nguy cơ suy giảm thương mại toàn cầu. “Thuế quan có thể giúp tăng thu ngắn hạn, nhưng chúng cũng làm méo mó thị trường, cản trở chuỗi cung ứng và làm tăng giá cả hàng hóa cho người tiêu dùng Mỹ,” giáo sư kinh tế trưởng tại Đại học Yale, bà Michelle Bernstein nhận định.
Nhập khẩu từ Trung Quốc sụt giảm mạnh nhất trong gần 20 năm
Một trong những hệ quả rõ nét nhất của thuế quan toàn cầu là sự sụt giảm nghiêm trọng trong kim ngạch nhập khẩu từ Trung Quốc – đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ trong suốt hơn hai thập kỷ qua.
Trong tháng 5, Mỹ chỉ nhập khẩu khoảng 19,3 tỉ USD hàng hóa từ Trung Quốc – giảm tới 21% so với tháng 4 và 43% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức thấp nhất kể từ năm 2006.
Nguyên nhân chính là do các mặt hàng Trung Quốc đang phải chịu mức thuế suất rất cao – trung bình 48%, gấp gần 5 lần so với thuế toàn cầu. Một số nhóm hàng như thép, nhôm, thiết bị điện tử, ô tô, máy rửa chén, máy giặt… thậm chí còn bị đánh thuế lên tới 145% trước khi được giảm xuống 30% sau các cuộc đàm phán gần đây giữa Mỹ và Trung Quốc tại London và Geneva.
Đòn bẩy tài khóa tạm thời
Báo cáo từ Viện Nghiên cứu Ngân sách Yale (Yale Budget Lab) cho biết nếu giữ nguyên các mức thuế hiện tại (tính đến giữa tháng 6/2025), Mỹ có thể thu về khoảng 2,2 nghìn tỉ USD trong giai đoạn 2025–2034. Tuy nhiên, khi tính đến những tác động tiêu cực như tăng giá tiêu dùng, giảm đầu tư doanh nghiệp và sụt giảm xuất khẩu do bị trả đũa, khoản thu ròng thực tế chỉ còn khoảng 1,8 nghìn tỉ USD.
Dù vậy, con số này vẫn chưa đủ để bù đắp mức thâm hụt ngân sách dự kiến tăng thêm 3,4 nghìn tỉ USD trong 10 năm tới, sau khi Quốc hội do Đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua gói cắt giảm thuế thu nhập cá nhân mới trong tháng 6 vừa qua.
Chính vì vậy, giới phân tích nhận định rằng chính sách thuế quan toàn cầu chỉ là một đòn bẩy tài khóa tạm thời, mang tính “giải pháp ngắn hạn” hơn là một hướng đi lâu dài và bền vững.
Căng thẳng thương mại lan rộng
Các đối tác thương mại lớn như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc và Brazil đều đã có phản ứng chính thức đối với chính sách thuế quan của Mỹ. Một số nước tuyên bố sẽ khởi kiện Mỹ tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), trong khi các nước khác đang chuẩn bị các biện pháp trả đũa tương xứng.
Trong nội bộ nước Mỹ, các hiệp hội ngành hàng như điện tử, ô tô, bán lẻ và logistics cũng đang vận động hành lang để chính quyền Trump điều chỉnh lại chính sách, đặc biệt với những mặt hàng không thể sản xuất trong nước hoặc có chuỗi cung ứng toàn cầu phức tạp.
Người tiêu dùng Mỹ là bên “trả giá”?
Một cuộc khảo sát gần đây do Viện Chính sách Kinh tế thực hiện cho thấy gần 68% người dân Mỹ cảm nhận giá hàng hóa nhập khẩu đã tăng lên đáng kể kể từ tháng 5. Trong đó, nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất là các gia đình có thu nhập trung bình và thấp – vốn phụ thuộc nhiều vào hàng tiêu dùng giá rẻ từ nước ngoài.
“Dù mục tiêu là bảo vệ sản xuất nội địa, nhưng cuối cùng người tiêu dùng Mỹ có thể lại là người chịu gánh nặng lớn nhất,” ông Robert Kane – chuyên gia tại Trung tâm Phân tích Chính sách Công – nhận định.
Những hệ lụy dài hạn?
Nếu tình trạng này kéo dài, Mỹ có thể đối mặt với ba hệ quả nghiêm trọng:
Giá tiêu dùng trong nước tăng cao → Lạm phát bị đẩy lên.
Doanh nghiệp nhập khẩu bị thiệt hại → Ảnh hưởng đến việc làm và chuỗi cung ứng.
Rủi ro bị trả đũa và mất thị phần xuất khẩu → Đặc biệt nguy hiểm với các ngành nông sản, máy móc và thiết bị y tế.
Tuy nhiên, chính quyền Trump khẳng định rằng mục tiêu dài hạn là để đưa sản xuất trở lại Mỹ, khôi phục ngành công nghiệp trong nước và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. “Nếu chúng ta không đứng lên bảo vệ lợi ích quốc gia, ai sẽ làm điều đó?” – ông Trump phát biểu tại bang Ohio trong chiến dịch vận động gần đây.
Kết luận
Chính sách thuế quan toàn cầu của Mỹ đang tạo ra những biến động sâu sắc không chỉ đối với kinh tế trong nước mà còn trên toàn bộ chuỗi thương mại toàn cầu. Trong ngắn hạn, nó mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách liên bang, nhưng về lâu dài, nguy cơ phản tác dụng là điều không thể xem nhẹ. Cuộc chiến thuế quan mới đã chính thức bắt đầu, và hậu quả thực sự của nó có thể chỉ được thấy rõ trong vài năm tới.
Thỏa thuận thương mại Mỹ – Việt: Chỉ một tuần trước thời hạn chót 9/7 – thời điểm Mỹ dự kiến áp thuế bổ sung đối với hàng hóa nhập khẩu từ Việt Nam, Nhà Trắng bất ngờ công bố một thỏa thuận thương mại sơ bộ với Hà Nội. Đây là dấu mốc quan trọng trong quan hệ song phương, mở ra hướng tiếp cận mới trong chính sách kinh tế đối ngoại của Mỹ với khu vực Đông Nam Á.
Theo tuyên bố của Tổng thống Donald Trump, Mỹ sẽ áp mức thuế nhập khẩu 20% đối với toàn bộ hàng hóa xuất xứ từ Việt Nam, đồng thời áp thuế 40% đối với các sản phẩm bị nghi là “chuyển khẩu” từ Trung Quốc, động thái nhắm vào hiện tượng lợi dụng Việt Nam như một trạm trung chuyển để né thuế Mỹ.
Tổng thống Trump khẳng định:
“Chúng tôi sẽ không cho phép Trung Quốc sử dụng Việt Nam để tránh nghĩa vụ thuế quan. Đây là bước đi nhằm bảo vệ công ăn việc làm và sản xuất nội địa của người dân Mỹ khỏi các hành vi gian lận có hệ thống.”
Tổng Thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: Reuters
Ở chiều ngược lại, Việt Nam được cho là đã đồng ý mở rộng tiếp cận thị trường cho hàng hóa xuất khẩu chủ lực của Mỹ với thuế suất 0%.
Trong phát biểu trước báo giới, ông Trump mô tả đây là “một chiến thắng lớn cho nông dân và công nhân Mỹ”, đặc biệt trong các lĩnh vực ô tô, nông sản (như ngô, đậu nành, thịt bò) và hàng tiêu dùng cao cấp. Mặc dù vậy, chi tiết danh mục và lộ trình thực thi vẫn chưa được hai phía công bố đầy đủ.
Thỏa thuận Thương mại Mỹ – Việt, nước đi thách thức của Việt Nam
Đáng chú ý, thỏa thuận này được hoàn tất sau cuộc điện đàm trực tiếp giữa Tổng thống Trump và Tổng Bí thư Tô Lâm. Nhà lãnh đạo Mỹ đánh giá cao cuộc trao đổi này, gọi đó là “một cuộc đối thoại hiệu quả và thẳng thắn, mang lại kết quả cụ thể”.
Tuy vậy, thỏa thuận cũng đặt ra không ít thách thức cho Việt Nam. Việc áp thuế 20% đối với toàn bộ hàng hóa xuất khẩu sang Mỹ sẽ ảnh hưởng đáng kể tới các ngành như dệt may, da giày, điện tử, vốn là những lĩnh vực chủ lực trong cơ cấu xuất khẩu.
Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài sử dụng linh kiện từ Trung Quốc cũng sẽ phải đối mặt với chi phí gia tăng do yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng và xuất xứ sản phẩm.
Tổng Bí Thư Tô Lâm Tại Cuộc Điện Đàm. Ảnh: Ttxvn
Trong khi đó, việc giữ vững thị trường Mỹ, đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam hiện nay, được xem là ưu tiên chiến lược. Với kim ngạch thương mại song phương đạt khoảng 137 tỷ USD trong năm 2024 và Việt Nam đang là quốc gia có thặng dư thương mại lớn thứ ba với Mỹ (chỉ sau Trung Quốc và Mexico), rủi ro mất thị trường Mỹ có thể kéo theo những hệ lụy sâu rộng đến toàn bộ nền kinh tế.
Một số chuyên gia trong và ngoài nước đánh giá rằng, đây mới chỉ là thỏa thuận khung, chưa có ràng buộc pháp lý cụ thể. Các nội dung then chốt như việc Mỹ công nhận Việt Nam là nền kinh tế thị trường, mở rộng hợp tác công nghệ, cũng như thiết lập cơ chế giải quyết tranh chấp thương mại, vẫn đang trong quá trình đàm phán.
Trong bối cảnh Mỹ bước vào giai đoạn nước rút của chiến dịch tranh cử, còn Việt Nam tiếp tục định hình vai trò trung tâm trong chuỗi cung ứng châu Á, thỏa thuận này phản ánh nỗ lực của cả hai bên trong việc tránh đối đầu và tìm kiếm lợi ích song phương dài hạn.
Việt Nam đang đứng giữa một lựa chọn mang tính chiến lược: nhượng bộ có tính toán để bảo toàn thị trường, đồng thời tận dụng thỏa thuận này như một đòn bẩy tái cơ cấu chuỗi cung ứng và nâng cao tiêu chuẩn xuất khẩu.
Trong cuộc chơi toàn cầu hóa mới, năng lực linh hoạt và bản lĩnh thương lượng sẽ là yếu tố quyết định để không chỉ “trụ vững”, mà còn “vươn lên”.
Thuế quan Việt – Mỹ ngày 3/7/2025: Việt Nam và Hoa Kỳ công bố một thỏa thuận thuế quan song phương mang tính bước ngoặt. Theo đó, Hoa Kỳ áp thuế 20% với mọi hàng hóa xuất xứ Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ, áp 40% với hàng hóa bị coi là “trung chuyển” (hàng nước khác núp xuất xứ Việt Nam), trong khi Việt Nam giảm thuế nhập khẩu xuống 0% cho nhiều mặt hàng của Mỹ.
Thỏa thuận được ca ngợi là “công bằng, đối ứng và cân bằng” sau cuộc điện đàm cấp cao giữa hai nước, nhưng cũng đặt ra câu hỏi về tác động trung hạn (6–12 tháng) tới kinh tế Việt Nam. Dưới đây, bài phân tích sẽ tập trung vào bốn khía cạnh chính:
Hậu Thuế quan Việt – Mỹ và Xu hướng tỷ giá USD/VND trong 12 tháng tới
Ngay sau thông tin thỏa thuận, tỷ giá USD/VND có biến động đáng kể. Ngày 3/7, Ngân hàng Nhà nước nâng tỷ giá trung tâm lên 25.091 VND/USD, mức cao kỷ lục kể từ khi áp dụng cơ chế mới năm 2016. Tỷ giá niêm yết tại các ngân hàng thương mại chạm sát trần cho phép (bán ra ~26.345 VND/USD) và giá mua vào cũng vượt mốc 26.000 VND/USD. Diễn biến này phản ánh tâm lý thị trường thận trọng trước thỏa thuận, khi nhiều nhà đầu tư có xu hướng nắm giữ USD đề phòng rủi ro. Việc Mỹ tạm hoãn áp thuế cao nhất 90 ngày trước đó cũng khiến nhu cầu USD tăng do đầu cơ, góp phần đẩy tỷ giá tăng.
Tuy nhiên, trong trung hạn 6–12 tháng, đa số chuyên gia dự báo áp lực lên tỷ giá sẽ dần hạ nhiệt. Thỏa thuận thuế quan giúp xoa dịu căng thẳng thương mại, cải thiện tâm lý thị trường và giảm động cơ găm giữ ngoại tệ. Việt Nam vẫn có nền tảng kinh tế vĩ mô ổn định và hấp dẫn dòng vốn đầu tư nước ngoài – yếu tố hỗ trợ cho VND. Theo dự báo của Chứng khoán Vietcombank, nếu không có cú sốc mới, tỷ giá USD/VND có thể ổn định quanh mức 25.600–26.000 đến cuối Quý III/2025, trước khi giảm nhẹ về khoảng 25.000–25.600 vào Quý IV/2025 do đồng USD suy yếu dần và dòng tiền vào Việt Nam khả quan hơn. Nói cách khác, đồng VND nhiều khả năng sẽ không biến động quá lớn trong trung hạn, mà duy trì trạng thái tương đối ổn định hoặc chỉ giảm giá từ từ. Nguyên nhân là cán cân thương mại tuy chịu sức ép (xuất khẩu sang Mỹ chững lại, nhập khẩu từ Mỹ tăng) nhưng có thể được bù đắp một phần bởi dòng vốn FDI và kiều hối. Bên cạnh đó, chính sách điều hành linh hoạt của Ngân hàng Nhà nước cũng giúp bình ổn tỷ giá, tránh những cú sốc lớn ảnh hưởng đến doanh nghiệp. Trong kịch bản khả quan, nếu Fed bắt đầu hạ lãi suất cuối 2025 và thỏa thuận Mỹ – Việt được tuân thủ thuận lợi, USD/VND có thể “hạ nhiệt” và đi vào quỹ đạo ổn định hơn so với nửa đầu năm.
Tóm lại, tỷ giá USD/VND trung hạn dự kiến ổn định hoặc chỉ biến động nhẹ. VND có thể chịu áp lực giảm giá ban đầu do thâm hụt thương mại Mỹ – Việt thu hẹp, nhưng sự cải thiện tâm lý thị trường và dòng vốn đầu tư sẽ góp phần giữ cho tỷ giá không tăng vọt quá mức. Doanh nghiệp xuất nhập khẩu nên tận dụng giai đoạn ổn định này để hoạch định kế hoạch tài chính, chủ động phòng ngừa rủi ro tỷ giá cho cuối năm 2025 và đầu 2026.
Tác động đến doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam (dệt may, điện tử, nông sản)
Thỏa thuận mới tác động đáng kể tới các doanh nghiệp xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, đặc biệt trong các ngành dệt may, điện tử và nông sản vốn phụ thuộc nhiều vào thị trường Mỹ. Việc hàng hóa xuất khẩu sang Hoa Kỳ chịu thuế 20% (thay vì mức ~3% trước đây) đồng nghĩa với việc giảm sức cạnh tranh về giá và có nguy cơ sụt giảm đơn hàng trong 6–12 tháng tới. Dưới đây là phân tích cụ thể từng ngành:
Dệt may, da giày: Đây là nhóm chịu ảnh hưởng nặng nề nhất. Mỹ hiện chiếm tỷ trọng lớn (khoảng 40% hoặc hơn) trong tổng xuất khẩu dệt may của Việt Nam, do đó mức thuế 20% sẽ làm giá thành sản phẩm may mặc Việt Nam tăng cao tại thị trường Mỹ. Các nhà nhập khẩu có thể yêu cầu giảm giá hoặc chuyển đơn hàng sang nước khác có chi phí thấp hơn. Điều này đặt ra thách thức lớn cho các doanh nghiệp dệt may vốn hoạt động với biên lợi nhuận mỏng. Dự báo trong trung hạn, tăng trưởng xuất khẩu dệt may sang Mỹ có thể chững lại, thậm chí giảm so với cùng kỳ. Doanh nghiệp buộc phải đẩy mạnh tìm kiếm thị trường thay thế (EU, Đông Á) và nâng cao giá trị sản phẩm (thiết kế, thương hiệu riêng) để bù đắp. Mặt tích cực là áp lực cạnh tranh sẽ thúc đẩy ngành dệt may cải thiện năng suất và dịch chuyển lên phân khúc cao hơn thay vì chỉ gia công giá rẻ. Nếu tận dụng tốt các FTA (như EVFTA với EU) và cải thiện quy tắc xuất xứ, một số doanh nghiệp dệt may có thể giữ được đơn hàng và ổn định việc làm trong 6–12 tháng tới.
Điện tử và linh kiện: Ngành điện tử (điện thoại, máy tính, linh kiện) cũng đối mặt thách thức khi thuế 20% làm tăng giá bán các sản phẩm “Made in Vietnam” tại Mỹ. Nhiều mặt hàng điện tử Việt Nam xuất sang Mỹ thực chất do doanh nghiệp FDI sản xuất (Samsung, Intel…) và có chuỗi cung ứng chứa linh kiện Trung Quốc. Những doanh nghiệp này sẽ phải điều chỉnh chuỗi cung ứng để đáp ứng tiêu chí xuất xứ, nếu không muốn sản phẩm bị Mỹ xếp vào diện “trung chuyển” với thuế tới 40%. Trung hạn 6–12 tháng, xuất khẩu điện tử sang Mỹ có thể tăng chậm lại, một phần do chi phí thuế và một phần do các hãng lớn cân nhắc dịch chuyển sản xuất sang nước chưa bị áp thuế. Tuy vậy, tác động có thể không quá tiêu cực đối với các mặt hàng công nghệ cao, vì nhu cầu thị trường Mỹ ổn định và thiếu nguồn cung thay thế nhanh chóng ngoài Việt Nam. Thêm nữa, Việt Nam đang đề nghị Mỹ gỡ bỏ hạn chế xuất khẩu công nghệ cao sang Việt Nam. Nếu Mỹ nới lỏng, các công ty điện tử tại Việt Nam sẽ dễ tiếp cận linh kiện, máy móc hiện đại, nâng cao năng lực sản xuất trong trung hạn. Tóm lại, ngành điện tử sẽ gặp khó khăn về chi phí và thủ tục (giấy chứng nhận xuất xứ), nhưng có cơ hội cải thiện chuỗi giá trị và thu hút thêm đầu tư khi Việt Nam chứng tỏ thiện chí tuân thủ các yêu cầu minh bạch của Mỹ.
Nông sản và thủy sản: Nông nghiệp Việt Nam vốn dĩ đã cạnh tranh gay gắt, nay vào Mỹ chịu thuế 20% sẽ càng khó khăn hơn. Các mặt hàng chủ lực như thủy sản (tôm, cá tra), trái cây nhiệt đới (thanh long, xoài) hay hạt điều, cà phê có nguy cơ bị sụt giảm thị phần tại Mỹ do giá tăng. Người mua Mỹ có thể chuyển sang nguồn cung khác (Ấn Độ, Thái Lan, Nam Mỹ) nếu giá nông sản Việt Nam không còn hấp dẫn. Chẳng hạn, cá tra Việt Nam khi cộng thêm 20% thuế sẽ kém cạnh tranh so với cá thịt trắng từ Mỹ Latinh. Tuy nhiên, một số nông sản Việt có lợi thế đặc thù (chất lượng cao, tính độc đáo như cà phê robusta, tiêu, điều) có thể vẫn duy trì được xuất khẩu nếu doanh nghiệp chấp nhận giảm lợi nhuận để giữ thị trường. Trung hạn, các doanh nghiệp nông sản sẽ cần đẩy mạnh chế biến sâu và đa dạng hóa thị trường. Việc tận dụng các FTA khác (ví dụ: xuất khẩu gạo, cà phê sang EU với thuế 0% nhờ EVFTA) sẽ giúp bù đắp phần nào sự sụt giảm ở Mỹ. Ngoài ra, Việt Nam có thể thương lượng với Mỹ giảm thuế cho một số nông sản mang tính bổ trợ (Ví dụ: Mỹ vẫn cần nhập thủy sản nhiệt đới mà họ không sản xuất được). Ở chiều ngược lại, nếu VND giảm giá nhẹ như dự báo, tỷ giá thuận lợi sẽ hỗ trợ phần nào cho nông sản Việt – hàng Việt sẽ rẻ hơn về mặt danh nghĩa, bù đắp một phần mức thuế mới.
Nhìn chung, ngành xuất khẩu Việt Nam trong 6–12 tháng tới sẽ chịu sức ép giảm tốc. Theo đánh giá, việc giữ vững thị trường Mỹ là ưu tiên chiến lược vì Mỹ hiện là đối tác thương mại lớn nhất của Việt Nam (kim ngạch hai chiều ~137 tỷ USD năm 2024). Nếu mất thị phần tại Mỹ, hệ lụy có thể lan tỏa rộng đến tăng trưởng và việc làm. Do đó, Chính phủ và doanh nghiệp đang tích cực thích ứng và tái cơ cấu: kiểm soát chặt gian lận xuất xứ để tránh thuế 40%, tìm kiếm thị trường thay thế và cải thiện chất lượng hàng xuất khẩu. Ở tầm vĩ mô, mức thuế 20% tuy là thách thức nhưng “không phải quá tệ” so với kịch bản xấu trước đây (46%), thậm chí có thể là cú hích buộc doanh nghiệp Việt nâng cao năng lực sản xuất, vươn lên các công đoạn cao hơn của chuỗi giá trị thay vì mãi làm gia công lắp ráp. Trong trung hạn, những doanh nghiệp xuất khẩu nào linh hoạt điều chỉnh được chiến lược sẽ trụ vững và dần lấy lại đà tăng trưởng.
Lợi thế cho doanh nghiệp nhập khẩu Việt Nam (ô tô phân khối lớn, thiết bị công nghệ cao, dược phẩm)
Trái ngược với xuất khẩu, các doanh nghiệp nhập khẩu và phân phối hàng ngoại tại Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn nhờ chính sách giảm thuế nhập khẩu hàng Mỹ về 0%. Việc xóa bỏ thuế nhập khẩu sẽ khiến nhiều mặt hàng Mỹ vốn đắt đỏ trở nên rẻ hơn hẳn, mở ra dư địa thị trường mới. Các nhà nhập khẩu trong nước có thể tăng mạnh nhập hàng Mỹ để đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng với giá cạnh tranh. Dưới đây là những ngành hàng nhập khẩu dự kiến hưởng lợi nhiều nhất:
Ô tô phân khối lớn, xe hơi nhập khẩu từ Mỹ: Trước đây, xe ô tô Mỹ vào Việt Nam chịu nhiều loại thuế cao (thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt cho xe động cơ lớn). Nay với thuế nhập khẩu 0%, giá xe Mỹ có thể giảm hàng chục phần trăm, tạo lợi thế cạnh tranh vượt trội cho các hãng như Ford, Chevrolet, Tesla…. Các doanh nghiệp nhập khẩu ô tô (đại lý phân phối) sẽ được hưởng lợi trực tiếp: xe nhập rẻ hơn giúp họ tăng biên lợi nhuận hoặc giảm giá bán để kích cầu. Phân khúc xe bán tải, SUV động cơ lớn – vốn là thế mạnh của xe Mỹ – nhiều khả năng bùng nổ doanh số tại Việt Nam trong trung hạn. Người tiêu dùng có thể mua xe Mỹ với giá “mềm” hơn trước rất nhiều. Tuy nhiên, đi cùng cơ hội là thách thức cho các nhà lắp ráp xe nội địa: VinFast, Thaco… sẽ chịu sức ép cạnh tranh chưa từng có và có thể phải giảm giá, nâng chất lượng để giữ thị phần. Dù vậy, dưới góc độ doanh nghiệp nhập khẩu, đây là “thời cơ vàng” để mở rộng thị trường xe Mỹ. Nhiều nhà phân phối có thể ký kết thêm hợp đồng đại lý với các hãng xe Mỹ, gia tăng nhập khẩu số lượng lớn. Ngoài ra, việc linh kiện ô tô Mỹ cũng được miễn thuế sẽ giúp các xưởng độ xe, garage nhập phụ tùng Mỹ giá rẻ hơn, phát triển dịch vụ nâng cấp xe.
Thiết bị công nghệ cao, máy móc và hàng điện tử Mỹ: Việt Nam nhập khẩu khá nhiều máy móc công nghiệp, thiết bị công nghệ, điện tử tiêu dùng từ Hoa Kỳ (ví dụ: máy tính chủ, máy nông nghiệp, thiết bị y tế, vi mạch, phần mềm…). Khi thuế về 0%, các mặt hàng này sẽ giảm giá đáng kể. Doanh nghiệp nhập khẩu máy móc có thể tận dụng cơ hội để nhập số lượng lớn thiết bị Mỹ chất lượng cao về cung cấp cho các nhà máy, bệnh viện, trường học trong nước. Ví dụ, máy chủ của Dell, chip và linh kiện của Intel, thiết bị nông nghiệp John Deere… sẽ có giá rẻ hơn, giúp doanh nghiệp Việt dễ dàng tiếp cận công nghệ hiện đại. Các công ty phân phối điện thoại, laptop cao cấp (Apple, HP…) cũng sẽ nhập được hàng với chi phí thấp hơn, có thể kích thích sức mua trong phân khúc cao cấp. Nhìn chung, lợi thế cạnh tranh nghiêng về các nhà nhập khẩu thiết bị Mỹ so với nhập khẩu từ các nước khác. Họ có thể chiếm thị phần khi giờ đây hàng Mỹ vừa có thương hiệu mạnh, vừa có giá hấp dẫn. Trong trung hạn, điều này còn giúp hiện đại hóa nền kinh tế Việt Nam: máy móc Mỹ rẻ hơn cho phép doanh nghiệp nội địa đầu tư đổi mới công nghệ với chi phí thấp, nâng cao năng suất. Một điểm cần lưu ý là các doanh nghiệp nhập khẩu cũng phải chuẩn bị về dịch vụ hậu mãi, linh kiện thay thế… khi lượng thiết bị Mỹ tăng lên, nhưng nhìn chung cơ hội tăng doanh thu là rất lớn.
Dược phẩm và sản phẩm chăm sóc sức khỏe: Hoa Kỳ là nguồn cung nhiều dược phẩm, thực phẩm chức năng chất lượng cao nhưng giá thường đắt đỏ. Việc miễn thuế nhập khẩu 0% sẽ làm giá các loại thuốc đặc trị, thuốc bản quyền, vitamin, thực phẩm chức năng Mỹ… giảm xuống đáng kể. Các công ty dược phẩm, nhà thuốc nhập khẩu có thể mở rộng danh mục sản phẩm từ các hãng Mỹ (Pfizer, Johnson & Johnson, Abbott…). Người dân Việt Nam sẽ tiếp cận thuốc Mỹ dễ dàng hơn với giá hợp lý, đặc biệt là thuốc ung thư, tiểu đường, tim mạch vốn rất mắc tiền trước đây do thuế cao. Doanh nghiệp nhập khẩu dược hưởng lợi nhờ doanh số tăng mạnh khi thị trường mở rộng. Thậm chí một số hãng dược Mỹ có thể thiết lập văn phòng đại diện hoặc trung tâm phân phối tại Việt Nam để tận dụng ưu đãi thuế, kéo theo nhu cầu hợp tác với doanh nghiệp logistics và phân phối nội địa. Tuy nhiên, tương tự các ngành khác, dược phẩm nội địa sẽ chịu áp lực cạnh tranh. Thuốc sản xuất trong nước hoặc từ Ấn Độ, EU có thể mất một phần thị phần về tay thuốc Mỹ nếu không cải thiện chất lượng và giá thành. Dù vậy, với người tiêu dùng và nhà nhập khẩu, bức tranh trung hạn vẫn nghiêng về mặt tích cực: hàng loạt sản phẩm chăm sóc sức khỏe từ Mỹ (thuốc, sữa, thực phẩm bổ sung) sẽ “rộng cửa” vào Việt Nam, tạo cơ hội kinh doanh mới.
Ngoài các lĩnh vực trên, nhiều ngành nhập khẩu khác cũng được hưởng lợi: nông sản Mỹ (thịt bò, thịt gà, ngô, đậu nành) vào Việt Nam sẽ rẻ hơn trước – ví dụ, thuế nhập khẩu đùi gà Mỹ đã giảm từ 20% xuống 15%, hạnh nhân Mỹ từ 10% xuống 5%. Điều này giúp các công ty nhập khẩu thực phẩm, nguyên liệu chăn nuôi của Việt Nam tiết kiệm chi phí và mở rộng quy mô kinh doanh. Ngành bán lẻ cũng được hưởng lợi khi có thể nhập hàng tiêu dùng, thời trang, mỹ phẩm Mỹ giá hấp dẫn để đáp ứng nhu cầu tiêu dùng cao cấp đang lên. Các đại gia bán lẻ như Amazon, Walmartcó thể thâm nhập sâu hơn, hợp tác với doanh nghiệp Việt để đưa hàng Mỹ tới tay người tiêu dùng nhanh nhất.
Tựu trung, thuế nhập khẩu 0% là cú hích lớn cho các doanh nghiệp nhập khẩu: họ vừa tăng được lợi nhuận, vừa có cơ hội đa dạng hóa nguồn cung. Chính phủ có thể bị giảm một phần nguồn thu từ thuế nhập khẩu, nhưng sẽ bù đắp bằng thuế VAT do tiêu dùng tăng và thuế thu nhập doanh nghiệp từ chính các công ty nhập khẩu mở rộng hoạt động. Trong trung hạn, cạnh tranh sẽ gay gắt hơn giữa hàng Mỹ và hàng nội địa, nhưng người tiêu dùng hưởng lợi rõ rệt, còn nhà nhập khẩu Việt Nam nếu nhanh nhạy sẽ bứt phá về doanh thu nhờ nguồn hàng Mỹ phong phú và ưu đãi.
Việt Nam – tiềm năng trở thành trung tâm phân phối hàng Mỹ tại Đông Nam Á
Một điểm đáng chú ý từ thỏa thuận thuế quan này là cơ hội để Việt Nam vươn lên thành trung tâm điều phối, trung chuyển hàng hóa Mỹ trong khu vực ASEAN. Khi Việt Nam mở cửa thị trường hoàn toàn (thuế nhập khẩu 0%) cho hàng Mỹ, các doanh nghiệp Hoa Kỳ có thêm động lực chọn Việt Nam làm cửa ngõ vào Đông Nam Á. Điều này khả thi nhờ những lợi thế sau của Việt Nam:
Vị trí chiến lược và hạ tầng logistics phát triển: Việt Nam nằm ở trung tâm Đông Nam Á, trên tuyến hàng hải nối Thái Bình Dương với Ấn Độ Dương. Với đường bờ biển dài và nhiều cảng nước sâu (Cái Mép – Thị Vải, Lạch Huyện, và hệ thống cảng Sài Gòn, Hải Phòng…), Việt Nam thuận lợi để trung chuyển hàng hóa đi các nước ASEAN nhanh chóng. Những năm gần đây, Việt Nam đầu tư mạnh vào hạ tầng giao thông và kho vận: cao tốc Bắc Nam, cảng biển mới, các khu công nghiệp và trung tâm logistics hiện đại gần cảng và sân bay. Chẳng hạn, tỉnh Bình Dương và Đồng Nai đang hình thành các “hubs” kho bãi lớn phục vụ nhiều khách hàng quốc tế. Nhờ đó, chi phí lưu kho và vận chuyển tại Việt Nam khá cạnh tranh so với Singapore hay Malaysia. Theo Hiệp hội Logistics Việt Nam, chỉ số hoạt động logistics năm 2023 của Việt Nam đã xếp hạng 4 trong ASEAN (sau Singapore, Malaysia, Thái Lan) và đang tiếp tục cải thiện. Lợi thế về vị trí và hạ tầng giúp Việt Nam có đủ năng lực làm trạm trung chuyển hàng hóa: hàng Mỹ có thể đưa vào kho ngoại quan ở Việt Nam, sau đó phân phối lẻ đi Thái Lan, Malaysia, Indonesia… một cách hiệu quả.
Mạng lưới FTA rộng khắp – “xuất từ Việt Nam = 0%”: Việt Nam là một trong những quốc gia tích cực tham gia các hiệp định thương mại tự do (FTA) nhất thế giới. Tính đến 2025, Việt Nam đã ký kết 20 FTA, trong đó 16 FTA đã có hiệu lực, trải rộng với khoảng 60 quốc gia/vùng lãnh thổ, bao phủ ~90% GDP toàn cầu. Đặc biệt, Việt Nam có FTA nội khối ASEAN (AFTA) và nhiều FTA song phương, đa phương với các nước trong khu vực (ví dụ: ASEAN-Trung Quốc, ASEAN-Hàn Quốc, RCEP, CPTPP…). Điều này có nghĩa là hàng hóa xuất xứ Việt Nam được miễn giảm phần lớn thuế nhập khẩu ở hầu hết các nước Đông Nam Á và nhiều nước châu Á – Thái Bình Dương khác. Do vậy, nếu doanh nghiệp Mỹ đặt cơ sở sản xuất hoặc lắp ráp tại Việt Nam, sản phẩm mang xuất xứ Việt Nam có thể xuất khẩu sang các nước ASEAN với thuế suất 0% theo AFTA. Đây là lợi thế rất lớn để Mỹ tiếp cận thị trường Đông Nam Á thông qua Việt Nam. Ví dụ, một hãng máy móc Mỹ có thể chuyển linh kiện sang lắp ráp tại Việt Nam (được miễn thuế nhập linh kiện tại đây), sau đó xuất khẩu máy móc từ Việt Nam sang Thái Lan, Indonesia với thuế 0% nhờ chứng nhận xuất xứ Việt Nam. Tương tự, hãng ô tô Mỹ nếu lắp ráp xe tại Việt Nam với tỷ lệ nội địa hóa đủ theo quy tắc xuất xứ, có thể bán xe sang toàn bộ ASEAN mà không phải chịu thuế nhập khẩu ở các nước sở tại. Rõ ràng, Việt Nam đang nổi lên như một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu khi các công ty muốn đa dạng hóa khỏi Trung Quốc: nhiều doanh nghiệp Mỹ có thể chuyển đơn hàng hoặc nhà máy từ Trung Quốc sang Việt Nam để tận dụng ưu đãi thuế và tránh rủi ro chiến tranh thương mại. Trong bối cảnh sau đại dịch và xung đột địa chính trị, Việt Nam càng thu hút sự chú ý như một trung tâm sản xuất và phân phối mới ở châu Á.
Môi trường kinh doanh và chính sách hỗ trợ: Việt Nam được đánh giá là môi trường đầu tư an toàn và thân thiện trong khu vực. Kinh tế vĩ mô ổn định, nhân công dồi dào với chi phí hợp lý, chính trị – xã hội ổn định. Chính phủ Việt Nam cũng đang nỗ lực cải cách thủ tục hành chính, hải quan, tạo thuận lợi cho thương mại. Việc Việt Nam cam kết mạnh mẽ với Mỹ trong chống gian lận xuất xứ và mở cửa thị trường cho thấy Việt Nam sẵn sàng đóng vai trò đối tác tin cậy của các tập đoàn quốc tế. Các trung tâm logistics, khu công nghiệp gắn với cảng biển, cảng hàng không đang được khuyến khích phát triển để phục vụ nhu cầu trung chuyển hàng hóa. Thủ tướng Chính phủ cũng đặt mục tiêu xây dựng Việt Nam thành trung tâm kinh tế, thương mại, đầu tư lớn của Đông Nam Á vào 2030. Những định hướng này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp nước ngoài đặt trung tâm phân phối tại Việt Nam sẽ được tạo điều kiện thuận lợi về hạ tầng và chính sách. Trong 6–12 tháng tới, ta có thể thấy một làn sóng đầu tư vào lĩnh vực logistics: kho ngoại quan, dịch vụ cảng biển, vận tải nội địa… để đáp ứng dòng hàng hóa tăng cao. Không loại trừ khả năng các tập đoàn như Amazon, Walmart sẽ thiết lập trung tâm phân phối khu vực tại Việt Nam, biến Việt Nam thành điểm trung chuyển hàng Mỹ đi các nước ASEAN.
Tóm lại, Việt Nam hội tụ nhiều yếu tố để trở thành trung tâm điều phối hàng hóa Mỹ tại Đông Nam Á trong trung hạn. Thuế xuất khẩu từ Việt Nam đi các nước hầu như bằng 0% nhờ các FTA, kết hợp với lợi thế logistics và sự dịch chuyển chuỗi cung ứng, tạo cơ hội vàng để Việt Nam đóng vai trò cửa ngõ phân phối. Đối với Việt Nam, điều này mang lại nhiều lợi ích: thu hút FDI chất lượng cao từ Mỹ, tạo việc làm trong lĩnh vực logistics, nâng cao trình độ quản trị chuỗi cung ứng, đồng thời khẳng định vai trò trung tâm trong mạng lưới thương mại khu vực.
Dù vậy, để biến tiềm năng thành hiện thực, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện hạ tầng, đơn giản hóa thủ tục thương mại và đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động xuất nhập khẩu. Nếu làm tốt, trong 6–12 tháng tới, Việt Nam có thể chứng kiến những bước tiến vững chắc trở thành “trung tâm logistics” của ASEAN, thu hút ngày càng nhiều hàng hóa Mỹ quá cảnh hoặc phân phối từ mảnh đất hình chữ S.
Kết luận
Thỏa thuận thuế quan Việt – Mỹ đạt được vào 03/07/2025 mang tính chất “được – mất” đan xen đối với Việt Nam trong trung hạn. Về tỷ giá, đồng VND có thể chịu áp lực giảm giá nhẹ nhưng kỳ vọng sẽ ổn định dần khi thị trường thích ứng. Về xuất khẩu, các ngành mũi nhọn như dệt may, điện tử, nông sản đối mặt với thách thức lớn do thuế cao ở thị trường Mỹ, buộc phải chuyển mình nâng cao giá trị và tìm hướng đi mới.
Ngược lại, ở mảng nhập khẩu, doanh nghiệp Việt có cơ hội vàng để nhập hàng Mỹ chất lượng với chi phí thấp, mở rộng kinh doanh và mang lại lợi ích cho người tiêu dùng trong nước. Xa hơn, Việt Nam đứng trước vận hội trở thành trung tâm phân phối khu vực khi đón dòng chảy thương mại và đầu tư mới từ Mỹ và các nước đang tái định hình chuỗi cung ứng. 6–12 tháng tới sẽ là khoảng thời gian bản lề để Việt Nam thích ứng và tận dụng: nếu vượt qua thách thức và nắm bắt được cơ hội, nền kinh tế Việt Nam không những giảm thiểu được tác động tiêu cực từ hàng rào thuế quan, mà còn có thể vươn lên tầm cao mới trong khu vực về vai trò thương mại và logistics.
Các tín hiệu ban đầu từ thị trường (ví dụ: chứng khoán Mỹ và cổ phiếu doanh nghiệp liên quan phản ứng tích cực) cho thấy sự lạc quan về thỏa thuận này – một niềm tin rằng quan hệ thương mại Việt – Mỹ bước sang trang mới, thử thách có, nhưng cơ hội cũng nhiều trong chặng đường trung hạn sắp tới.
