Mỹ thu kỷ lục 24,2 tỉ USD tiền thuế nhập khẩu trong tháng đầu áp dụng thuế toàn cầu

Washington, tháng 7/2025 – Chính phủ Mỹ đã thu về mức kỷ lục 24,2 tỉ USD tiền thuế nhập khẩu trong tháng 5/2025 – tháng đầu tiên chính sách thuế toàn cầu mới được Tổng thống Donald Trump tái nhiệm ký ban hành có hiệu lực trọn vẹn. Đây không chỉ là con số thu thuế cao nhất lịch sử Hoa Kỳ trong một tháng, mà còn là tín hiệu rõ ràng cho thấy tác động của chính sách bảo hộ thương mại đang làm thay đổi sâu sắc dòng chảy thương mại toàn cầu.

Thu thuế nhập khẩu tăng gần gấp 4 lần

Theo số liệu từ Cục Hải quan và Bảo vệ Biên giới Mỹ (CBP), số thuế nhập khẩu mà nước này thu được trong tháng 5 đã tăng mạnh gần 4 lần so với cùng kỳ năm 2024, và cao hơn 25% so với tháng trước đó, dù tổng giá trị hàng nhập khẩu gần như không đổi.

Mức tăng vọt này chủ yếu đến từ việc áp dụng mức thuế nhập khẩu toàn cầu 10% đối với hầu hết hàng hóa nhập khẩu – một trong những chính sách chủ chốt của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ thứ hai. Chính sách này bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1-5-2025 và là bước đi nối dài của chiến lược thương mại “nước Mỹ trước tiên” mà ông Trump từng khởi xướng từ năm 2018.

Ngân sách được bù đắp, nhưng nền kinh tế chịu sức ép

Mục tiêu của chính sách thuế quan mới là nhằm tăng nguồn thu cho ngân sách liên bang, đồng thời khuyến khích sản xuất trong nước. Trong bối cảnh thâm hụt ngân sách Mỹ đang phình to và nợ công liên tục tăng, khoản thu bổ sung này được kỳ vọng sẽ giúp chính quyền Trump có thêm dư địa tài chính để theo đuổi các cam kết cắt giảm thuế thu nhập cá nhân và doanh nghiệp.

Tuy nhiên, các chuyên gia kinh tế cảnh báo rằng mặt trái của chính sách này là chi phí hàng hóa tăng cao và nguy cơ suy giảm thương mại toàn cầu. “Thuế quan có thể giúp tăng thu ngắn hạn, nhưng chúng cũng làm méo mó thị trường, cản trở chuỗi cung ứng và làm tăng giá cả hàng hóa cho người tiêu dùng Mỹ,” giáo sư kinh tế trưởng tại Đại học Yale, bà Michelle Bernstein nhận định.

Nhập khẩu từ Trung Quốc sụt giảm mạnh nhất trong gần 20 năm

Một trong những hệ quả rõ nét nhất của thuế quan toàn cầu là sự sụt giảm nghiêm trọng trong kim ngạch nhập khẩu từ Trung Quốc – đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ trong suốt hơn hai thập kỷ qua.

Trong tháng 5, Mỹ chỉ nhập khẩu khoảng 19,3 tỉ USD hàng hóa từ Trung Quốc – giảm tới 21% so với tháng 4 và 43% so với cùng kỳ năm ngoái. Đây là mức thấp nhất kể từ năm 2006.

Nguyên nhân chính là do các mặt hàng Trung Quốc đang phải chịu mức thuế suất rất cao – trung bình 48%, gấp gần 5 lần so với thuế toàn cầu. Một số nhóm hàng như thép, nhôm, thiết bị điện tử, ô tô, máy rửa chén, máy giặt… thậm chí còn bị đánh thuế lên tới 145% trước khi được giảm xuống 30% sau các cuộc đàm phán gần đây giữa Mỹ và Trung Quốc tại London và Geneva.

Đòn bẩy tài khóa tạm thời

Báo cáo từ Viện Nghiên cứu Ngân sách Yale (Yale Budget Lab) cho biết nếu giữ nguyên các mức thuế hiện tại (tính đến giữa tháng 6/2025), Mỹ có thể thu về khoảng 2,2 nghìn tỉ USD trong giai đoạn 2025–2034. Tuy nhiên, khi tính đến những tác động tiêu cực như tăng giá tiêu dùng, giảm đầu tư doanh nghiệp và sụt giảm xuất khẩu do bị trả đũa, khoản thu ròng thực tế chỉ còn khoảng 1,8 nghìn tỉ USD.

Dù vậy, con số này vẫn chưa đủ để bù đắp mức thâm hụt ngân sách dự kiến tăng thêm 3,4 nghìn tỉ USD trong 10 năm tới, sau khi Quốc hội do Đảng Cộng hòa kiểm soát thông qua gói cắt giảm thuế thu nhập cá nhân mới trong tháng 6 vừa qua.

Chính vì vậy, giới phân tích nhận định rằng chính sách thuế quan toàn cầu chỉ là một đòn bẩy tài khóa tạm thời, mang tính “giải pháp ngắn hạn” hơn là một hướng đi lâu dài và bền vững.

Căng thẳng thương mại lan rộng

Các đối tác thương mại lớn như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản, Hàn Quốc và Brazil đều đã có phản ứng chính thức đối với chính sách thuế quan của Mỹ. Một số nước tuyên bố sẽ khởi kiện Mỹ tại Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), trong khi các nước khác đang chuẩn bị các biện pháp trả đũa tương xứng.

Trong nội bộ nước Mỹ, các hiệp hội ngành hàng như điện tử, ô tô, bán lẻ và logistics cũng đang vận động hành lang để chính quyền Trump điều chỉnh lại chính sách, đặc biệt với những mặt hàng không thể sản xuất trong nước hoặc có chuỗi cung ứng toàn cầu phức tạp.

Người tiêu dùng Mỹ là bên “trả giá”?

Một cuộc khảo sát gần đây do Viện Chính sách Kinh tế thực hiện cho thấy gần 68% người dân Mỹ cảm nhận giá hàng hóa nhập khẩu đã tăng lên đáng kể kể từ tháng 5. Trong đó, nhóm bị ảnh hưởng nhiều nhất là các gia đình có thu nhập trung bình và thấp – vốn phụ thuộc nhiều vào hàng tiêu dùng giá rẻ từ nước ngoài.

“Dù mục tiêu là bảo vệ sản xuất nội địa, nhưng cuối cùng người tiêu dùng Mỹ có thể lại là người chịu gánh nặng lớn nhất,” ông Robert Kane – chuyên gia tại Trung tâm Phân tích Chính sách Công – nhận định.

Những hệ lụy dài hạn?

Nếu tình trạng này kéo dài, Mỹ có thể đối mặt với ba hệ quả nghiêm trọng:

1. Giá tiêu dùng trong nước tăng cao → Lạm phát bị đẩy lên.
2. Doanh nghiệp nhập khẩu bị thiệt hại → Ảnh hưởng đến việc làm và chuỗi cung ứng.
3. Rủi ro bị trả đũa và mất thị phần xuất khẩu → Đặc biệt nguy hiểm với các ngành nông sản, máy móc và thiết bị y tế.

Tuy nhiên, chính quyền Trump khẳng định rằng mục tiêu dài hạn là để đưa sản xuất trở lại Mỹ, khôi phục ngành công nghiệp trong nước và giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. “Nếu chúng ta không đứng lên bảo vệ lợi ích quốc gia, ai sẽ làm điều đó?” – ông Trump phát biểu tại bang Ohio trong chiến dịch vận động gần đây.

Kết luận

Chính sách thuế quan toàn cầu của Mỹ đang tạo ra những biến động sâu sắc không chỉ đối với kinh tế trong nước mà còn trên toàn bộ chuỗi thương mại toàn cầu. Trong ngắn hạn, nó mang lại nguồn thu lớn cho ngân sách liên bang, nhưng về lâu dài, nguy cơ phản tác dụng là điều không thể xem nhẹ. Cuộc chiến thuế quan mới đã chính thức bắt đầu, và hậu quả thực sự của nó có thể chỉ được thấy rõ trong vài năm tới.